Tüketici Hukukunda Ayıplı Mal – Ayıplı Mal Nedir? Tüketici Hakları?
Ayıplı Mal Nedir? Tüketici Hakları Nelerdir?
Adana ayıplı mal davaları avukatı olarak, ayıplı maldan kaynaklanan uyuşmazlıklar çalışma alanlarımızdandır. 6502 s. Kanun’da ayıplı mallarla ilgili düzenlemeler beş maddede ele alınmıştır.
Yeni 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da ayıplı mal konusu daha sistematik ve anlaşılabilir şekilde kaleme alınmıştır. 6502 S.K. m. 8 ‘de ayıplı malın tanımı yapılmıştır. “Ayıplı mal, tüketiciye teslimi esnasında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması hali ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması sebebiyle sözleşmeye aykırı olan maldır.”
Ayıplı malda açık ayıp ve gizli ayıp olarak iki türlü bir değerlendirme söz konusudur. Açık ayıp ve gizli ayıplar gerek ihbar bildirim süreleri gerekse zamanaşımı açısından farklı sonuçlar doğurmaktadır. Bu konuda yaşanacak mağduriyetlerin önüne geçmek adına satıcıdan ayıplı mal satın alan tüketicilerin uzman bir tüketici hukuku avukatı ile hareket etmesi önerilir.
Ayıplı İfa Nedir? Sözleşmeye Aykırı İfa Olarak Değerlendirilebilir Mi?
Aynı zamanda kanun maddesinin tanımında öncelikle ayıplı ifanın, sözleşmeye aykırı ifa olduğu belirtilmiştir. Hakim görüşe göre ayıplı ifa, kötü ifanın yani sözleşmeye aykırılığın bir türü olarak değerlendirilir. 6502 S.K. m.8/III ‘e göre “Sözleşmeye konu olan malın sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi durumunda sözleşmeye aykırı ifa söz konusudur.”
İkincil olarak malın montajının satıcı tarafından ya da onun sorumluluğunda gerçekleştirildiği hallerde gereği gibi monte edilmemesi durumu da sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilmektedir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörülmesi ve montaj talimatında yanlışlık ya da eksiklik sebebiyle malın montajı hatalı yapılmış ise yine sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olmaktadır.” Keza 6502 S.K. m. 10/II’ye göre “ Tüketicinin sözleşmenin kurulduğu tarihte ayıptan haberdar olduğu ya da haberdar olmasının tüketicinin kendisinden beklendiği durumlarda sözleşmeye aykırılık söz konusu olmaz.”
Açıklanan hususlar dahilinde 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda ayıplı ifa kavramı sözleşmeye aykırı ifa kavramı içinde yer alan bir kavram olduğu ve ayıplı ifa, aluid ifa ( kararlaştırılandan başka mal teslimi hali ) , eksik ifa , fazla ifa, geç ifa ile montaj hatalarının sözleşmeye aykırı ifa ile eş anlamlı tutulan ayıplı ifa içerisinde değerlendirildiği belirtilmiştir. İfade etmek gerekir ki ayıplı ifa ile eksik ifa, aluid ifa, ve geç ifayı ayrı ayrı ele almak yerine birlikte eritecek şekilde sözleşmeye aykırı ifa kavramı içinde ele almak gerekir.
Tüketici sözleşmelerinde kural olarak uygulanmayan CISG sistemini esas almak tartışmaya açık bir konudur. Bunun yanında, bu konunun AB hukuku ile uyum çerçevesinde 1999/44 sayılı yönergeye uyma ihtiyacından kaynaklamış olduğu belirtilmiştir. Çünkü 1999/44 sayılı yönergenin mehazını CISG anlaşması oluşturmaktadır. Türk hukuk sistemi de AB’ye uyum çerçevesinde 1999/44 sayılı yönergeye uymak durumunda olduğu için benzer kavramları kullanmak gerekmektedir.
Ayıplı Mal Tespiti Nasıl Yapılır? Ayıplı Malın Tüketiciye Teslimi Şart Mıdır?
6502 sayılı kanun maddesinde ayıpla ilgili yapılan tanımda da belirtildiği gibi tüketicinin satın aldığı malın ayıplı olup olmadığının tespiti açısından malın tüketiciye teslim anı esas alınmaktadır. Yani ayıplı maldan dolayı seçimlik hakların kullanılabilmesi için malın tüketiciye teslimi şarttır. Teslim edilmeyen mallar hakkında ayıplı mal olup olmadığının tespitini yapmak hukuken mümkün değildir.
Hangi Durumlar Ayıplı Mal Olarak Değerlendirilir?
- Ambalajında, etiketinde, kullanma ve tanıtma kılavuzunda, internet portalında veya reklam ve ilanlarında bulunan özelliklerinden bir ya da birden fazlasını taşımayan mallar ayıplı mal olarak değerlendirilir.
- Satıcı tarafından bildirilen ya da teknik düzenlemesinde tespit edilmiş olan niteliğe aykırı olan mallar ayıplı mal olarak değerlendirilir.
- Muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan mallar ayıplı mal olarak değerlendirilir.
- Tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan ya da ortadan kaldıran hukuki, maddi ya da ekonomik eksikler içeren mallar ayıplı mal olarak değerlendirilir.
Ayıp Türleri Nelerdir? Ayıp Mal Olarak Değerlendirilen Durumlara Örnekler?
- Maddi Ayıp Nedir? Malın fiziki, foksiyonel, yapısal özellikleriyle ilgili nitelik eksikliği olarak söylenebilir. Fayansların çatlaması ya da ufalanması, koltukların normal kullanım süresinden önce çökmüş olması, seramiklerin çökmüş olması, bütangazi tüpünün patlaması, satın alınan portakalların çürük çıkması, araç klimasının orijinal olmaması, sonradan monte edilmiş olması, aracın çamurluklarının değiştirilmiş ve boyanmış olduğunun alıcıya söylenmemiş olması, aracın sola çekmesi, aracın hava yastıkları içinde bulunan kimyasal maddelerin kaza sırasında sürücü elinde ağır yanık oluşturması gibi durumlar Yargıtay kararlarında ayıplı malda maddi ayıp olarak değerlendirilmiştir.
- Hukuki Ayıp Nedir? Alıcının maldan yararlanmasını etkileyen ya da ortadan kaldıran hukuki bazı sınırlamaların söz konusu olduğu durumlarda hukuki ayıp söz konusudur. Örneğin, satılan bir otomobile gümrük idaresince el konulması, satılan malın satış anında hacizli olması, satılan malın hukuka aykırı bir şekilde marka taşıması, sınai ve telif hakkını ihlal etmesi gibi sebepler hukuki ayıp olarak değerlendirilmektedir.
- Ekonomik Ayıp Nedir? Alıcının maldan beklediği ekonomik menfaati yararlanma ve kullanma imkanını azaltan , malın ekonomik değerini düşüren eksiklikler hukuki ayıp olarak değerlendirilir.Örneğin aracın kataloğdaki belirtilenden yüzde yüz daha fazla yakıt harcaması, bulaşık makinesinin bulaşıkları yeterince temizlememesi, bilgisayar programlarındaki fonksiyon bozukluğu, program uyumsuzluğu hesaplama hızı düşüklüğü, programın virüslü olması hali ve tasarım bozuklukları gibi sebepler ekonomik ayıp olarak değerlendirilmektedir.
Yargıtay Kararlarına Göre Ayıplı Mal
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi ‘nin bir kararında“ Hükme esas alınan bilirkişi raporunda tüketicinin satın aldığı mobilyalarda çökme olduğu kabul edilmiş, ancak mobilyalardaki bu çökmenin 2 yıllık kullanma nedeniyle normal olduğu belirtilmiştir. Oysa keşif tarihi itibariyle mobilyaların kullanılma süresi 1 yıl 4,5 aydır. Bu kadar kısa sürede tüketicinin satın aldığı mobilyalarda çökme olması olağan değildir. Bu hal tüketicinin satın aldığı mobilyaların imalatında bir hatanın varlığına delalet edebilir.”şeklinde belirtilmiştir.
13. Hukuk Dairesi başka bir kararında satın alınan tüp gazın gaz kaçırması sebebiyle çıkan yangında verilen zararın tazmini davasını Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında bir uyuşmazlık olarak görmüştür.
Buraya tıklayarak ayıplı mal davaları ile ilgili daha detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz. Ayıplı mal davası cevap dilekçesi örneği için ise buraya tıklayabilirsiniz.
Ayıplı Mal ( Konut) İhtarname Örneği
İHTARNAME
İhtar Eden : Ad- Soyad – T.C. – Adres
Muhatap : Ad- Soyad – T.C. – Adres
D. Konusu : Ayıp ihtarı hakkında dilekçedir.
Açıklamalar : Sayın Muhatap;
Tarafınızdan Adana İli, Karataş İlçesi, … Mahallesi, … Deresi Mevkii, … parselde bulunan 1. Kat … nolu taşınmazı 20.07.2017 tarihinde, toplam 100.000,00 TL bedel karşılığında satın aldım. Malumunuz olduğu üzere taşınmazı teslim aldıktan sonra 25.02.2018 tarihinde eşim ile birlikte Karataş ilçesine gittiğimde tarafınızdan yazlık amaçlı satın almış olduğum evime de uğradım.
Eve girdiğimde yoğun bir rutubet kokusuyla karşılaştım. Konutun duvarları yağan yağmurlardan dolayı iç kısımlara su almış olup, özellikle taşınmazın güney ve kuzey cepheleri olmak üzere, her odada duvarlar iç kısma su almakta olup, duvarların sıva ve boyası zedelenmiştir. Yağan yağmurlardan dolayı içeriye sızan sular tavandan damlama yapmak suretiyle evin içine birikmiş ve duvarlarda oluşan rutubetten dolayı mantarlar oluşmuştur.
Aynı zamanda konutumun içindeki kapı ve pervazlarının şişmesine sebebiyet vermiştir. Satın almış olduğum konutun duvarlarında özelliklede dış kısmında çatlaklar oluşmaya başlamıştır. Ayrıca firmanızın satmış olduğu konuttaki hata ve eksiklerden dolayı, bu çatlaklardan yan duvara su sızmış, sızan su duvarın boya ve sıvasını ağır bir şekilde zedeleyerek, kabarmasına sebebiyet vermiştir. Tavandan ve yan duvarlardan sızan sular evin içine damlama yaptığı için, fayans ve evin içindeki duvarlarda lekelerin oluşmasına sebebiyet vermiştir.
Aynı zamanda meydana gelen bu ayıplar sebebiyle tarafıma satmış olduğunuz konuttaki kişisel eşyalarım (mobilya, yorgan, yatak, yastık) ve benzeri diğer eşyalarım zarar görmüş olup, tekrar kullanılamayacak derecede küflenmiştir.
İzah edilen tüm bu hususlar gözönüne alındığında, ortalama bir bina ömrü düşünüldüğünde ilerleyen yıllarda telafisi güç zararlara sebep olacağı aşikardır. Taşınmazdaki bahsi geçen hata ve eksikler hayatın olağan akışına aykırı nitelikte olup, bu nedenle tarafıma satmış olduğunuz taşınmazın 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun gereği ayıplı mal niteliğinde olduğu her türlü izahtan verestedir.
Sayın Muhatap;
İzah edilen nedenler yüzünden, konutta meydana gelenler 6502 sayılı Kanun’un 8. Maddesi gereği ayıplı mal niteliğinde olduğu ortada olup, aynı kanunun 11. Maddesi gereği konutta ayıp oranında bedel indirimi yapılmasını; aksi taktirde tarafınız firmanız aleyhine yasal yollara müracaat edeceğimi ihtaren bildiririm. 28.02.2018
İhtar Eden
Ad – Soyad
Sayın Noter :
Üç nüshadan ibaret olan işbu ihtarnamenin bir suretinin dairenizde saklanmasını, bir suretinin muhataba tebliğini ve muhatap tebliğ şerhini havi bir suretinin de tarafıma verilmesini saygılarımla arz ederim. 28.02.2018
İhtar Eden
Ad – Soyad