İş Kazası Nedir?
İş kazası;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) 5510 sayılı Yasanın 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
oluşan ve sigortalı kişiyi hemen ya da sonradan ruhen veya bedeni olarak engelli duruma getiren olaydır.
İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?
İş kazasının, işveren tarafından kolluk güçlerine hemen, kuruma’da en geç iş kazası olduğu tarihten sonraki 3 iş günü içerisinde bildirilmesi zorunludur.
İş kazasının bildirilmesi, 5510 sayılı Yasanın 4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile 5. madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine hemen ve Kuruma da en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde başlamaktadır.
Sözü edilen bu bildirim süresi, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmiş ise, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlamaktadır. İş kazasının 5510 sayılı yasanın 4. maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından bildirilmesi ise; kendisi tarafından, bir ayı geçmemek koşuluyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel oluşturmadığı günden sonra üç işgünü içinde başlamaktadır. (5510 S. K. m. 13)
İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesiyle doğrudan veya taahhütlü posta yoluyla Kuruma bildirilmesi zorunludur.
İş Kazası Soruşturması ve Yapılan Ödemelerin İadesi Mümkün Müdür?
Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından ya da Bakanlık iş müfettişleri vasıtası ile soruşturma yapılabilmektedir.
Bu soruşturma sonucunda yazılı şekilde bildirilen hususların gerçeğe aykırı olduğu ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılır ise, Kurum tarafından bu olay için yersiz olarak yapılan ödemeler, ödemenin yapılmış olduğu tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunan kişilerden tahsil edilmektedir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesinin Şekli Nasıl Olmalıdır?
İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usulüne ilişkin usul ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenmektedir. (Bknz. Çalışma Gücü Ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği, Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği)
İş Kazası Nedeniyle Açılacak Davalarda Yetkili Yer Mahkemesi Neresidir?
İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte davalının Türk Medeni Kanunu gereği ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabilmektedir. Aynı zamanda işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilmektedir. Bu düzenleme, kamu düzenine ait bir yetki kuralıdır ve emredici niteliktedir. (21. HD. 2009/9982 E. 2010/10364 K.)
İşveren ve Sosyal Güvenlik Kurumu arasında zorunlu dava arkadaşlığı mevcuttur. (21. HD. 2009/12 E. 2009/6213 K.)
İş kazası sonucu oluşan sakatlık nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında, Sosyal Güvenlik kurumu taraf değildir. (21. HD. 2009/3966 E. 2009/5390 K.)
İş kazası sonucu oluşan sakatlık nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında, olayın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği anlaşıldığında, kuruma ihbarda bulunulması gerekmektedir.
Olayın kurum tarafından iş kazası olarak kabul edilmemesi halinde ise, davacıya iş kazasının tespiti davası açması için önel verilmesi gerekmektedir. Zira, kurum tarafından sigortalıya gelir bağlanabilmesi için, zararlandırıcı olayın iş kazası niteliğinde bulunup bulunmadığının tespiti, ön sorundur. (21. HD. 2009/1645 E. 2009/10960 K.)
Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı bu kanundan doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumludur. Buna karşın, bir işin bütünüyle devri durumunda veya anahtar teslimi ile ve ihale ile bütünüyle verilmesi durumunda, işi devreden kişinin işverenlik sıfatı kalkacağından, iş kazasının tespitine ilişkin davada ve buna bağlı tazminat davasında sorumluluğu cihetine gidilemez. (21. HD. 2003/10077 E. 2003/9350 K.)
Zararlandırıcı sigorta olayının iş kazası sayılması için, sigorta olayına maruz kalan kişinin, Sosyal Sigortalar Kanunu anlamında sigortalı olması ve sigorta olayının, yasada sınırlı olarak belirtilen hal ve durumlardan birinde meydana gelmesi koşuldur. (21. HD. 2003/9435 E. 2003/9645 K.)
İş Mahkemelerinde Görülen Davalar ve Yetki?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda aksine bir hüküm bulunmayan durumlarda, bu Kanun hükümlerinin uygulanması ile ilgili ortaya çıkan uyuşmazlıklar iş mahkemelerinde görülmektedir. (5510 S. K.)
Genel yetkili mahkeme, davalı olan gerçek ya da tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Yerleşim yeri ise 4721 sayılı TMK hükümlerine göre belirlenmektedir.
İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunan kişinin Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilmektedir. Bunlara aykırı olan sözleşme geçerli sayılmaz. (5521 S. K.)
Tespit Davası Nedir?
Tespit davası yolu ile mahkemeden, bir hakkın, hukuki ilişkinin varlığının veya yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilmektedir. (6100 S. K.)
Tespit davası açan kişinin, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar haricinde, bu davayı açmakta hukuki korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır.
Maddi olaylar, tek başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz.
BKNZ.
- YHGK 2009/21-400 E. 2009/432 K.
- 21. HD. 2009/7428 E. 2010/7266 K.
- 21. HD. 2009/6341 E. 2010/4758 K.
- 21. HD. 2009/7635 E. 2009/13208 K.
- 21. HD. 2008/13524 E. 2009/4622 K.
- 21. HD. 2006/4198 E. 2006/14989 K.
- 10. HD. 2005/12116 E. 2006/2261 K.
- 10. HD. 2003/9832 E. 2004/1529 K.