Ticaret İşletme ve Şirketler Hukuku

Ticari İşletme Nedir? Şirketler Hukuku

Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız olarak yürütüldüğü işletmedir.

Ticari işletme hukuku (commercial law, droit commercial) kişilerin ticari nitelikte olan ilişkilerinin düzenlendiği hukuk kurallarının tümüdür. Ticaret hukuku, borçlar hukuku ve medeni hukukla yakından ilişkili bir hukuk dalıdır. Medeni hukuk ve borçlar hukukunda şahısların ticari kapsamda değerlendirilemeyecek ilişkilerini düzenlemektedir. Ticaret hukuku ise aynı şahısların ticari olan ilişkilerini düzenler. Türkiye’de ticaret hukukundaki kurallar Türk Ticaret Kanunu ile düzenlenmiştir.  

Ticaret hukuku oldukça kapsamlı bir hukuk dalıdır. Kendi içerisinde ticari işletme hukuku, şirketler hukuku, kıymetli evrak hukuku, deniz ticareti hukuku ve sigorta hukuku bölümlerine ayrılmaktadır. 

Ticari işletmenin tanımı yazımızın başında yapılmıştır. Ticari işletme ile esnaf işletmesi arasındaki sınır ise Bakanlar Kurulunca çıkarılacak kararnamede gösterilir. Yine TTK’nın 12. maddesine göre ” bir ticari işletmeyi kısmen de olsa, kendi adına işleten kişiye tacir denmektedir. ” İşte ticari işletme hukuku, ticari işletmeyi ve tacirin faaliyetlerini düzenleyen hukuk dalıdır.

Ticari işletme hukukunda başlıca inceleme konuları şunlardır; Ticari işletme, ticari işletmenin kuruluşu, yapısı, devri, rehni, ticari iş, tacir, tacir olmanın hükümleri, ticaret sicili, ticari defterler, ticari mümessil, acente, komisyoncu, tellal, cari hesap, haksız rekabet, ticaret ünvanı, marka, vb.  

Şirket, iki ya da daha fazla kişinin iktisadi bir amaç için, emek ve mallarını yaptıkları bir sözleşmeyle birleştirmek suretiyle oluşturdukları bir topluluktur. Ticaret kanunumuzda, beş ticaret şirketi türü öngörülmüştür. Bunlar şu şekildedir; kolektif şirket, komandit şirket, anonim şirket, limited şirket ve kooperatif şirkettir. İşte şirketler hukuku, bu şirketlerin kuruluşunu, işleyişini, ortakların hak ve borçlarını ve sona ermelerini düzenleyen hukuk kurallarından oluşmaktadır. Yeni TTK’ya göre tek kişinin de limited şirket kurması mümkündür. 

Kıymetli evrak denilince aklımıza gelen çek, poliçe ve bono’dur. Kıymetli evrak öyle senetlerdir ki, bunların içerdikleri hak, senetten ayrı olarak ileri sürülemez.  Bu hak senetten ayrı olarak başka kişilere de devredilemez. Kıymetli evrakın çek, poliçe ve bono olmak üzere üç çeşidi vardır. İşte kıymetli evrak hukuku, poliçe, bono, çek gibi kıymetli evrakın düzenlenmesini, bu kıymetli evrakların geçerlilik şartlarını, hüküm ve sonuçlarını, bunların devrini ve ödenmelerini düzenleyen ticaret hukuku alanıdır. 

Sigorta, kişilerin uğradığı zararların giderilmesi amacına yönelik bir kurumdur. Sigorta hukuku ise sigorta sözleşmesi ile ilgili kişiler arasında olan ilişkilerle, sigortacılıkla uğraşan kurumların çalışma şartlarını düzenleyen hukuk kurallarını sistemli bir şekilde inceleyen hukuk alanıdır.

Sigorta sözleşmesi, sigortacının bir prim karşılığında, şahsın parayla ölçülebilen menfaatini zarara uğratan tehlikenin, rizikonun meydana gelmesi durumunda bunu tazmin etmeyi yükümlendiği sözleşmedir. Sigorta hukukundaki başlıca inceleme konuları şunlardır; Sigorta sözleşmesi, tanımı ve unsurları, sigortacı, sigorta ettiren, sigorta akdinin kurulması, sigorta sözleşmesinin hükümleri ve sona ermesi, sigorta çeşitleri, mal sigortası türleri, yangın sigortası, hırsızlığa karşı sigorta, trafik sigortası, vb. 

Deniz ticareti hukuku, ticaret gemilerinin denizde seyrüsefer ile bireyler arasında ortaya çıkan hukuki ilişkileri düzenleyen ticaret hukuku alanıdır. Bir diğer anlatımla, deniz ticareti hukuku, özel hukukta yer alan deniz seyrüseferi ile ilgili uyuşmazlıkları konu edinen hukuk alanıdır.

Deniz ticareti hukukunda incelenen başlıca konular şunlardır; gemi, gemi sicili, gemi mülkiyeti, gemi ipoteği, gemi alacaklısı hakkı, bayrak, donatan, donatma iştiraki, kaptan, gemi adamları, navlun, yolcu taşıma, denizaşırı satış, vb. 

Ticaret hukuku alanında son yıllarda hızla gelişen “rekabet hukuku” gibi alt hukuk alanları da vardır.